Sprawdzamy pogodę dla Ciebie...
Danuta Pałęga
Danuta Pałęga | 
aktualizacja 

Polacy mu wybaczyli? Adolf Dymsza i jego wojenne tajemnice

76

7 kwietnia 2025 roku przypada 125. rocznica urodzin Adolfa Dymszy — jednego z najpopularniejszych aktorów przedwojennej Polski. Komik, który przez lata rozbawiał tłumy, do dziś pozostaje postacią budzącą skrajne emocje. Choć miliony widzów darzyły go ogromną sympatią, jego decyzje w czasach niemieckiej okupacji rzucają cień na bogaty dorobek artystyczny.

Polacy mu wybaczyli? Adolf Dymsza i jego wojenne tajemnice
125. rocznica urodzin Adolfa Dymszy. Był gwiazdą, ale okupacja zmieniła wszystko (PAP)

Adolf Dymsza, nazywany przez wielu "królem polskiej komedii", był prawdziwą gwiazdą międzywojnia. Jego role w popularnych filmach takich jak "Paweł i Gaweł", "Robert i Bertrand" czy "Sportowiec mimo woli" przynosiły mu nie tylko sławę, ale i status uwielbianego przez publiczność artysty.

Naturalny talent do komedii, wyrazista mimika i błyskotliwe dialogi sprawiały, że Dymsza stał się niekwestionowaną ikoną ówczesnego kina. Rok 1935 nazwano nawet "rokiem Dymszy" ze względu na ogromny sukces filmów z jego udziałem, które przyniosły ogromne zyski.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zobacz także: Karolina Gorczyca o swoim sekretnym ślubie. Jak czuje się w roli żony?

Trudne wybory w czasie wojny

Gdy wybuchła II wojna światowa, życie aktora — podobnie jak wielu innych artystów — dramatycznie się zmieniło. W obliczu brutalnej okupacji niemieckiej wielu aktorów zostało postawionych przed trudnymi decyzjami. Dymsza nie odmówił występów w teatrach jawnych, które funkcjonowały za zgodą okupanta, jednak wbrew zakazowi ZASP-u.

Choć nie podjął bezpośredniej współpracy z propagandą, sama obecność na scenach kontrolowanych przez Niemców była już dla wielu moralnie dwuznaczna. Aktor został oskarżony o bycie volksdeutschem i kolaborację z nazistami. Nawet mimo uratowania kolegi Czesława Skonecznego z rąk gestapo, piętno zdrajcy pozostało na jego nazwisku.

Październik 1932. Teatr Banda w Warszawie
Październik 1932. Teatr Banda w Warszawie. Od lewej: Tadeusz Olsza, Loda Halama, Fryderyk Jarossy, Władysław Dan-Daniłowski, Hanka Ordonówna, fiński lekkoatleta Volmari Iso-Hollo, Zula Pogorzelska, lekkoatleta Janusz Kusociński, Adolf Dymsza, zawodnik "Warszawianki" Stefan Korngold, Ludwik Lawiński, Stefania Górska (NAC)
Październik 1936. Teatrze "Cyrulik Warszawski". Od lewej: Michał
Październik 1936. Teatr "Cyrulik Warszawski". Od lewej: Michał Znicz, Janina Brochwiczówna i Adolf Dymsza (NAC)

Chciał uniknąć koszmaru, ale zapłacił cenę

Warto podkreślić, że sytuacja artystów w okupowanej Polsce była skrajnie trudna. Aktorzy, jak wielu innych obywateli, szukali sposobów na przetrwanie, często balansując na cienkiej linie pomiędzy przymusem a wyborem.

W przypadku Dymszy występy w teatrach były próbą utrzymania się przy życiu i ochrony rodziny przed represjami. Mówiło się, że stracił przed wojną kilkoro dzieci i bał się, że okupanci zabiją jego córki.

Adolf Dymsza z żoną Zofią i córkami w samochodzie Lancia F
Warszawa, maj 1939. Adolf Dymsza z żoną Zofią i córkami w samochodzie Lancia Farina (Wikimedia Commons)

Po wojnie nie uniknął krytyki. ZASP ukarał aktora zakazem występów w warszawskich teatrach przez pięć lat. Musiał też przekazywać 15 proc. swoich honorariów na Dom Aktora w Skolimowie. Przez pewien czas jego nazwisko na afiszach zastępowano trzema gwiazdkami.

Ostatnie lata życia Adolfa Dymszy

Jak podaje Karolina Prewęcka w książce "Bohdan Łazuka. Przypuszczam, że wątpię", pod koniec życia Adolf Dymsza cierpiał na wadę słuchu oraz prawdopodobnie na chorobę Alzheimera. Ostatnie dwa lata życia aktor spędził w Domu Opieki Społecznej w Górze Kalwarii.

Zmarł po ciężkiej chorobie 20 sierpnia 1975 roku. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Nagrobek Adolfa Dymszy na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w War
Nagrobek Adolfa Dymszy na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (Wikimedia)
Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.

Które z określeń najlepiej opisują artykuł:
Wybrane dla Ciebie
"Nikt normalny tyle nie zapłaci". Ekspertka zobaczyła cenę dżemu od Meghan Markle
Wiktor Bater ma oryginalny grób. Zmarł niespodziewanie 5 lat temu
Zmarła w domu opieki w Skolimowie. Tak wygląda jej grób
Manuela i Wojtek Gola popłakali się na swój widok. Razem przeszli "straszne chwile"
Matka dziennikarki TVN24 w szpitalu. Czekała ponad 8 godzin na krześle
Gwiazda "Top model" jest w ciąży z finalistą "The Voice of Poland"
Polskiej miss stanęło serce na ulicy. Jest w szpitalu
Dramat córki Toma Hanksa. Była ofiarą przemocy fizycznej ze strony matki
Krzyżówka zygzak. Odgadniesz 11 haseł?
Łatwa krzyżówka z wiedzy ogólnej. Odkryj 38 haseł
Przetestuj wiedzę z geografii. Ile haseł odgadniesz?
Łzy Manowskiej w "Sanatorium miłości". Była nieszczęśliwie zakochana?
Przejdź na
Oferty dla Ciebie
Wystąpił problem z wyświetleniem strony Kliknij tutaj, aby wyświetlić